معرفی قوانین و آیین نامه‌های جاری حمل و نقل
سالانه چند صد میلیارد دلار کالا در جهان مبادله میشود تا نیازمندیهای گوناگون ساکنان نقاط مختلف جهان تامین شود. رشد چشمگیر حجم مبادلات تجاری در قرن اخیر، هر چند متاثر ازافزایش مازاد تولید در برخی کشورها و نیزگسترش فعالیتهای بازاریابی بین‌المللی است، امادر عین حال نمی‌توان سهم عمده سیستم حمل ونقل جهان را در زمینه‌سازی برای افزایش حجم‌مبادلات تجاری نادیده گرفت .
حمل و نقل کارامد و موفق زمینه‌ساز اقتصادسالم است. حمل و نقل از امور زیربنایی و یکی ازاجزای مهم چرخه تولید ـ مصرف است. هر چندفعالیتهای حمل و نقل (عملیات تغییر مکان‌کالاها) خود بخشی از فرایند تولید است درطبقه بندی بخشهای اقتصادی از بخشهای خدماتی‌محسوب‌می‌شود.
بعضی محققان رشد بخش‌حمل و نقل را منوط به رشد تولید و برخی دیگر رشد تولید را منوط به رشد بخش حمل و نقل می‌دانند. در هر حال با گسترش جوامع بشری وپیچیده شدن روابط اجتماعی و اقتصادی، تعیین این که تولید مقدم است یا حمل و نقل کار مشکلی است.
سازمانها و ارگانهای مرتبط با حمل و نقل بین المللی در داخل کشور
· اتاق بازرگانی و صنایع و معادن جمهوری اسلامی ایران .
· گمرک جمهوری اسلامی ایران .
· کانون جهانگردی و اتومبیلرانی جمهوری اسلامی ایران .
· نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران .
· بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران .
· وزارت امور خارجه .
· انجمنهای مختلف صنفی .
· کلیه سفارتخانه های دنیا .
· شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران .
· شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران .
· شورای عالی هماهنگی ترابری .
· شورای ساماندهی مبادی ورودی و خروجی مجاز زمینی کشور .
· کمیته ساماندهی، هماهنگی و توسعه ترانزیت .
سازمانها و ارگانهای مرتبط به حمل و نقل بین المللی در خارج از کشور ( جاده ای – هوایی – دریایی – ریلی (
سازمانها و ارگانهای مرتبط با حمل و نقل بین المللی در خارج ازکشور بالغ بر ۵۰ سازمان می باشد که بطور نمونه تعدادی از مهمترین آنها به شرح ذیل اعلام می گردد:
· اتاق بازرگانی بین المللی ( ICC )
· سازمان تجارت جهانی ( GATT )
· سازمان هواشناسی جهانی ( WMO )
· سازمان جهانگردی جهانی ( WTO )
· سازمان همکاری های اقتصادی ( ECO )
· فدراسیون بین المللی شرکتهای حمل و نقل بین المللی فورواردر ( FIATA )
· اتحادیه بین المللی حمل و نقل جاده ای ( IRU )
· فدراسیون بین المللی اتومبیل ( IAF )
· فدراسیون بین المللی راهها ( IRF )
· اتحادیه بین المللی کنگره های راه آهن ( IRCA )
· سازمان بین الدول برای حمل و نقل بین المللی راه آهن ( OTIF )
· کمیته بین المللی حمل و نقل راه آهن ( IRTC )
· اتحادیه بین المللی راه آهن ها ( UIC )
· سازمان همکاریهای راه آهن ها ( OSSHD )
· سازمان بین المللی دریانوردی ( IMO )
· اتحادیه بین المللی بنادر و لنگرگاهها ( IAPH )
· اتحادیه کشتیرانی کشورهای اسلامی ( ISA )
· کشتیرانی اکو
· کمیته آ سه ان
· فدراسیون بین المللی کشتیرانی ( ISF )
· سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری ( ICAO )
· انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی ( IAIA )
· شرکت هواپیمایی اکو
قوانین حمل و نقل
در حمل و نقل بین المللی قوانین مشترکی وجود دارد که کشورها در بعضی از موارد بصورت عام و در بعضی موارد بصورت خاص می بایست آن را رعایت نمایند که بالغ بر ۶۰ کنوانسیون- موافقتنامه و پروتکل می باشد که تعدادی از مهمترین آنها به شرح ذیل اعلام می گردد.
قوانین گمرکی
مجموعه ای از قوانین گمرکات هر کشوری می باشد که در داخل همان کشور از آن تبعیت می نمایند
اصطلاحات بازرگانی بین المللی (اینکوترمز)
مجموعه ای از مقررات رسمی اتاق بازرگانی بین المللی می باشد که برای تفسیر اصطلاحات بازرگانی بکار گرفته شود .
کنوانسیون TIR
مجموعه از قوانین بین کشورها می باشد که هر کشوری که عضو این کنوانسیون باشد. وسیله نقلیه حامل کالاتحت کنوانسیون فوق از بازرسی در مرزها جلوگیری بعمل می آید مگر در موارد مشکوک .
CMR کنوانسیون
مجموعه ای از قوانین است که ناظر به روابط بین حمل کننده، فرستنده و گیرنده می باشد .
کنوانسیون کالای خطرناک ( ADR )
مجموعه ای از قوانین است که جهت یکسان سازی و هماهنگ کردن حمل و نقل کالاهای خطرناک در سطح قاره اروپا می باشد.
موافقتنامه ترانزیت تجاری سازمان همکاری اقتصادی ( ECO )
مجموعه ای از قوانین ترانزیت تجاری،بین هشت کشور عضو اکو است، .
قانون هارتر
مجموعه ای از قوانین دریایی می باشد که جهت جلوگیری از سوء استفاده صاحبان کشتی و حمل کنندگان دریایی می باشد
کنوانسیون لاهه یا هیک
مجموعه ای از قوانین جهت یکسان سازی قوانین دریایی در سراسر جهان می باشد .
کنوانسیون ویزبی
مجموع اصلاحات قوانین لاهه می باشد
کنوانسیون لاهه ویزبی
اصلاحات قوانین لاهه در خصوص حمل کانتینر توسط کشتی می باشد .
کنوانسیون هامبورگ
قوانین اصلاح شده کنوانسیون لاهه – ویزبی می باشد
کنوانسیون یورک آنتورپ
قوانینی است که در مواقع ضروری براساس نظر کاپیتان کشتی جهت نجات کالاهای کشتی بعضی از کالاها را به دریا می‌ریزند.
کنوانسیون هواپیمایی بین المللی کشوری ( شیکاگو (
قوانین بین کشورها می باشد که هر کشور عضو این کنوانسیون حق حاکمیت تام مطلق هر یک از کشورهای عضو را نسبت به فضای هوایی آن کشور به رسمیت می شناسند .
کنوانسیون (ورشو)
مجموع قوانینی است که جهت یکسان سازی مقررات حمل و نقل هوایی می باشد .
کنوانسیون توکیو
قوانین جرایم و برخی از اعمال ارتکابی در هواپیمامی باشد
مقاوله نامه بین المللی CIM
قوانین مربوط به حمل و نقل کالا با راه آهن می باشد .
مقررات و آئین نامه های حمل و نقل مواد خطرناک
در ایران هیأت وزیران در مورخه ۱۳۸۰/۱۲/۲۷ آئین‌نامه ۴۵ ماده‌ای همراه با ضمایم مربوطه را جهت حمل و نقل جاده‌ای تصویب نمود که برگرفته از توافق‌نامه جهانی ADR میباشد.
در این مقررات پنج محور اصلی عبارتند از :
· شناسایی و طبقه‌بندی کالاها
· برچسبها و علائم ایمنی
· وظایف و مسئولیتهای افراد و واحدهای درگیر (صاحب کالا، فرستنده کالا، پرسنل واحدهای اجرایی مرتبط با حمل کالا)
· مستندات و مدارک حمل کالاهای خطرناک
· راهنمای اقدامات فوری برای شرایط اضطراری و بحرانی
تمامی کالاهای خطرناک در هر یک از مقررات مذکور بر اساس فهرست توصیه شده از سوی سازمان ملل طبقه‌بندی شده‌اند و بر این اساس هر کالائی جزء کالاهای خطرناک محسوب شود دارای یک کد چهار رقمی میباشد که به کد UN معروف است.
تعریف کالای خطرناک
عبارتند از مواد یا محصولاتی که در زمان جابجایی، عملیات بارگیری یا تخلیه و نگهداری ممکن است باعث انفجار، آتش‌سوزی، خرابی تجهیزات فنی و سایر کالاها و نیز مرگ، مسمویت، آسیب، سوختگی، تشعشع و یا بیماری انسان یا حیوان گردد.
صدور بارنامه برای کالاهای خطرناک
بارنامه مدرک قرارداد حمل است که متصدی در قبال دریافت کرایه حمل صادر می‌کند و بر اساس آن تعهد حمل کالا را از نقطه‌ای به نقطه دیگر می‌پذیرد.
بارنامه در حمل و نقل ریلی الزاما همراه واگن بوده و بعنوان شناسنامه بار تمامی اطلاعات مربوط به کالاهای مورد حمل در آن ثبت می شود. بنابراین براساس آن میتوان به ماهیت کالا پی برده و در صورت بروز حادثه، اتفاق و یا ضرورت‌های دیگر اقدامات احتیاطی، ایمنی و … متناسب با آن را بعمل آورد.
موارد مندرج در اظهارنامه و بارنامه
برای حمل بار فرستنده باید تقاضای حمل‌بار (اظهارنامه) را که حاوی اطلاعات زیر باشد امضا نموده و تسلیم ایستگاه یا انبار مبدا کند:
· تاریخ تقاضا
· نام کامل و نشانی فرستنده
· نام کامل و نشانی گیرنده
· مبدا، مقصد
· نوع و مشخصات جنس
· وزن حقیقی جنس
· تعداد و علامت بسته‌ها
· نوع بسته‌بندی و سایر مشخصاتی که در برگ تقاضای حمل‌بار (اضهارنامه) ذکر میشود.
علاوه بر آن برای حمل و نقل کالاهای خطرناک فرستنده موظف است موارد زیر را نیز در بارنامه یا اظهارنامه (بر حسب مورد) ذکر و مدارک مورد نیاز زیر را ارائه کند:
· نام دقیق و صحیح محموله (درج عناوینی کلی شیمیایی، مواد دارویی و عناوین تجاری مجاز نمیباشد(
· کد UN محموله (شماره چهار رقمی سازمان ملل(
· شماره کلاس و زیر کلاس
· شماره علامت خطر و برچسبها (روی بسته، واگن یا کانتینر(
· قید شماره قراردادهای ویژه (تخصصی) حمل کالاهای خطرناک در صورت موجود بودن
· در صورت بارگیری مشترک مجاز، وزن هر بار به تفکیک با مشخصات کامل بیان شود.
· درج شماره کارت احتیاطی
· درج مهر آرایش قطار و مهر عبارات اضافه در بارنامه
اطلاعات و داده‌های مندرج در جدول شناسایی و عملیات
جدول شناسایی و عملیات شامل مشخصات و خصوصیات کالاهای خطرناک شامل :
· UN
· شماره NHM
· شماره برچسبها و علائم مورد نیاز
· کلاس خطر
· شماره ردیف در جدول RID
· شماره کد خطر
· عبارت ستون یازده بارنامه
· بسته‌بندی سازمان ملل
· نوع مخزن
· حائل
· عملیات مانوری
· عبارات اضافه و … است.
کد UN :
برای شناسایی کالاهای خطرناک یک عدد چهار رقمی به هر کالا اختصاص داده شده است که این عدد چهار رقمی شماره سازمان ملل یا اصطلاحاً کد (UN) نامیده میشود. در واقع این کد به عنوان کلید رمز برای شناسایی کالاهای خطرناک میباشد زیرا با دانستن این کد میتوان به اطلاعات زیادی که برای حمل و بسته‌بندی و … مورد نیاز است دست یافت.
کلاس خطر:
این ستون مبین کلاس خطر کالا است و تعلق هر یک از کالاهای خطرناک را به کلاس‌بندی نه گانه نشان می‌دهد.
شماره رده یا ردیف در جدول:
این شماره نمایانگر ردیف ماده مورد نظر در جدول موجود در ضمینه دو SMGS و RID مربوط به کلاسی است که آن ماده در آن طبقه‌بندی میشود که شامل یک بخش عددی (نشان دهنده ردیف در جدول) و یک بخش حروفی است.
در این ستون از سه حرف a,b,c استفاده شده که میزان خطر ماده را نشان می‌دهند و عمدتاً حرف (a) مواد داری درجات خطر بالا، حرف (b) مواد خطرناک و حرف (c) مواد دارای درجات پائین خطر را نشان می‌دهند.
بارنامه در حمل و نقل ریلی مواد خطرناک الزاما همراه واگن بوده و بعنوان شناسنامه بار تمامی اطلاعات مربوط به کالاهای مورد حمل در آن ثبت میشود. بنابراین براساس آن میتوان به ماهیت کالا پی برده و در صورت بروز حادثه، اتفاق و یا ضرورت‌های دیگر قدامات احتیاطی،ایمنی و … متناسب با آن را بعمل آورد.
کد خطر:
نشاندهنده نوع خطرات کالا میباشد زیرا برخی از کالاهای خطرناک ممکن است علاوه بر خطرات کلاس مربوطه دارای خطر یک یا دوکلاس دیگر نیز باشند.
اعداد این ستون یک رقمی، دو رقمی و حداکثر سه رقمی است. که اولین رقم نشان دهنده این است که ماده به چه کلاسی تعلق دارد دومین رقم به این معنی است که خطر بعدی ماده چیست که چنانچه این رقم صفر باشد نشان دهنده این است که آن ماده فقط خطرات همان کلاس را دارد.
به عنوان مثال اگر کد خطر ماده‌ای ۴۰ باشد مفهومش این است که کالای مورد نظر فقط خطرات کلاس ۴ را دارد و اگر ۴۴ باشد نشان دهنده شدت خطر کلاس ۴ است. وجود رقم سوم به منزله خطر سوم کالا میباشد. به این معنی که ماده دارای خطرات بیش از دو کلاس میباشد.
مثلاً در خصوص آمونیاک کد خطر X286 است. یعنی این ماده در حالت اصلی و به صورت گاز قابلیت اشتعال (کلاس ۲) داشته و در ضمن سمی نیز است (کلاس ۶-۱) و در واکنش با آب حالت قلیایی و خورندگی پیدا می‌کند (کلاس ۸) در این ستون حرف X نشانه این است که آن ماده با آب واکنش خطرناک ایجاد مینماید.
نکته:
اعداد ستون کد خطر در خصوص کلاس ۱ یک رقمی بوده، به این معنا که ترکیبی از زیر کلاس مربوطه و گروه تطبیقی آن میباشند. بعنوان مثال در مورد کد خطر D 1-1، مفهوم آن مجموعه‌ای از تعریف مربوط به زیر کلاس ۱-۱ و گروه تطبیقی D میباشد.
شماره NHM :
سازمان UIC برای شناسایی کلیه کالاها جهت حمل و نقل روان‌تر اقدام به گروه‌بندی کالاها و تعیین یک شماره چهار رقمی برای هر گروه نموده و با توجه به تقسیم هر گروه به زیرگروههای مختلف دو عدد و با تقسیم هر زیرگروه به کالاهای مشخص دو عدد دیگر به آن افزوده است به طوریکه هر کالای مشخصی در این سیستم با یک عدد هشت رقمی شناخته میشود.
این عدد در گمرکات نیز برای شناسایی کالا به عنوان تعرفه گمرکی بکار میرود.
شماره برچسب:
شماره برچسب و یا علامتی است که باید بر روی بسته‌ها، واگنها و کانتینرها جهت مشخص نمودن نوع محموله آنها الصاق میشود.
عبارت ستون ۱۱ بارنامه:
عبارت خلاصه شده‌ای است که مشخص کننده نوع خطر ماده میباشد. که این عبارت می‌بایست در ستون ۱۱ بارنامه برای کالاهای خطرناک درج گردد.
مثلاً برای کنجاله با کد UN= 2217 کالای خطرناک کلاس ۴-۲ عبارت «خودافروز» بکار میرود.
بسته‌بندی سازمان ملل:
نوع بسته‌بندی استاندارد (I,II,III) برای هر ماده بیان شده است. در صورتیکه بیش از یک گروه بسته‌بندی برای یک ماده بیان شود بسته‌بندی باید بر اساس معیاربندی خطرات مشخص گردد. یعنی بسته‌بندی باید بکار رود که برای درجه بالای خطر مورد استفاده قرار میگیرد.
گروه بسته‌بندی I : برای مواد گروه (a)، به شدت خطرناک
گروه بسته‌بندی II : برای مواد گروه (b)، با خطر متوسط
گروه بسته‌بندی III : برای مواد گروه (c)، با خطر کم
معمولاً در علامتگذاری بعد از شماره بسته‌بندی حرفی می‌آید که مبین گروه موادی است که نوع ساختمان موجود برایشان مجاز است یعنی:
X برای ظروف مورد استفاده برای مواد مربوط به گروههای بسته‌بندی I,II,III
Y برای ظروف مورد استفاده برای مواد مربوط به گروههای بسته‌بندی II,III
Z برای ظروف مورد استفاده برای موار مربوط به گروههای بسته‌بندی III
روش، گونه، نوع و کد بسته‌بندی:
این ستون مشخص کننده نوع و جنس ظروفی است که کالاهای خطرناک بایستی در آنها بسته‌بندی شوند که از تعدادی پارامتر عددی و حرفی تشکیل شده است که توضیحات آن در ادامه می‌آید. بعنوان مثال بسته‌بندی با مشخصه ۱H3 به مفهوم این است که این کالای در گالن، از جنس پلیمر با کفی فوقانی ثابت بسته‌بندی شده است.
نوع حمل واگنها و کانتینرهای مجاز:
این ستون بیانگر نحوه حمل و نوع وسیله‌ای است که برای حمل و نقل هر یک از کالاهای خطرناک مورد نظر مجاز شمرده شده است.
ممنوعیت بارگیری مشترک:
این ستون مشخص مینماید که کالای خطرناک از این کلاس با کالاهای خطرناک کدام یک از کلاسها نباید مشترک بارگیری گردد.
به عنوان مثال گوگرد با کد UN= 1350 که دارای کلاس خطر ۱-۴ میباشد را نباید با بسته‌های بار حاوی مواد و محصولات دارای علائم خطر شماره ۱، ۴-۱، ۵-۱، ۶-۱ به طور مشترک بارگیری کرد.
عبارات اضافه:
منظور از عبارات اضافه خواصی است که ماده علاوه بر خواص مربوط به کلاس خود، دارای آن خواص نیز هست. (این ستون فقط در جدولی که بر اساس کد UN تنظیم گردیده تکمیل شده است(
شماره کارت احتیاطی:
کارت احتیاطی و بعبارت دیگر فرم کارت احتیاطی برگه‌ای است که در بر گیرنده مشخصات فیزیکی و شیمیایی ماده و نحوه استفاده درست از آن، اقدامات احتیاطی در حین حمل و نقل و انبارکردن مواد، نحوه اطفاء حریق، استفاده از تجهیزات ایمنی، اطلاعات بهداشتی، پیشگیری و کمکهای اولیه پس از بروز سانحه میباشد.
ظرف بسته بندی کالای خطرناک
تعیین نوع بسته‌بندی کالاهای خطرناک با توجه به جدول مشخصات کالاهای خطرناک و بر اساس تعاریف زیر انجام میشود:
کد۰: ظروفی است که در سطح مقطع عرضی دارای شکل دایره، بیضی، راست گوشه (و نیز مخروطی شکل) میباشند.
کد۱: استوانه‌ها- ظروفی هستند استوانه‌ای شکل با کفی مقعر و یا صاف، که از جنس، مقوا، مواد پلیمری، تخته چندلایی و سایر مواد مناسب ساخته می‌شوند.
کد۲: بشکه‌های چوبی- ظروفی هستند از جنس چوب طبیعی با دیواره‌های محدب و دایره‌ای شکل که در سطح مقطع عرضی از پرچکاری حلقه‌ها و کف ساخته شده است.
کد۳: گالن‌ها- ظروفی هستند فلزی یا پلیمری که دارای سطح مقطع راست گوشه یا چند گوشه بوده و مجهز به یک یا چند دریچه دارای شیر و وسایل جنبی برای حمل میباشند.
کد۴: صندوق‌ها- ظروفی هستند به شکل راست گوشه یا چند گوشه که از جنس فلز، چوب، تخته چندلایی،نئوپان، مقوا، پلیمر و یا مواد مناسب دیگر ساخته می‌شوند.
کد۵: کیسه‌ها- ظروفی هستند انعطاف‌پذیر از جنس کاغذ، لایه پلیمری، منسوج پارچه‌ای و اجناس منسوج و یا داری شکل مناسب دیگر.
کد۶: ظروف چند جزئی- ظرفی است متشکل از یک ظرف داخلی از جنس (پلیمر، شیشه، چینی، و یا سرامیک) و یک ظرف خارجی از جنس (مواد پلاستیکی، فلزی، مقوایی، تخته چندلایی) که در هنگام سرهم شدن حکم یک واحد بسته‌بندی غیرقابل تفکیک را پیدا میکنند.
نوع جنس
برای تعیین نوع جنس ظرف از حروف بزرگ استفاده میشود.
کدبندی انواع ساختار ظروف
به منظور تعیین مشخصات ظروف کالاهای خطرناک کدبندی با استفاده از مشخصات ظرف و نوع آن بشرح زیر انجام میشود:
* عدد اول نشاندهنده نوع ظرف است مثل: استوانه، گالن و …
* یک یا چند حرف بزرگ لاتین نشانگر جنس است مثل: فولادی، آلومینیومی و …
)چنانچه دو حرف لاتین پشت سرهم باشند اولی مربوط به ظرف داخلی و دومی مربوط به ظرف خارجی است.) به طور مثال: ۱H3 یعنی نوع بسته‌بندی: گالن، جنس بسته‌بندی: پلیمر، کاتگوری: کفی فوقانی ثابت
در صورتی که مخازن با مواد خطرناک پر شده باشند باید مقداری فضای خالی در بالای مخزن برای اثر انبساط مایع در نظر گرفت تا در اثر حرارت در طول حمل و نقل موجب خروج مایع یا تغییر شکل مخزن نشود.
شرایط بسته‌بندی کالاهای خطرناک
فرستنده موظف است کلیه شرایط و مقررات بسته‌بندی کالاهای خطرناک را مطابق دستورالعملهای مربوط به هر کلاس از جمله موارد زیر را دقیقا رعایت کند.
· بسته‌بندی باید به گونه‌ای باشد که در شرایط طبیعی و عادی حمل مانع خروج محتویات به بیرون شده و چنان مستحکم باشد که در هنگام حمل شل نشده و فشارهای معمول را تحمل کند.
· چنانچه بسته‌بندی مواد خطرناک طبق مقررات با یکدیگر و با سایر بارها مجاز شمرده شده باشد باید ظروف داخلی آنها متفاوت و جدا از هم در یک بسته قرار گیرند و تمهیداتی نیز اندیشیده شود تا در صورت خرابی، نشت و یا نابودی ظروف داخلی واکنش خطرناک رخ ندهد.
· مواد سازنده ظرف و دریچه‌های آن نباید در معرض تاثیر مضر محتویات بوده و در هنگام تماس با آن نباید هیچگونه ترکیب خطرناکی بوجود آورد.
· در صورتیکه مخازن با مواد خطرناک پر شده باشند باید مقداری فضای خالی در بالای مخزن برای اثر انبساط مایع در نظر گرفت تا در اثر حرارت در طول حمل و نقل باعث خروج مایع و یا تغییر شکل مخزن نشود.
· مخازن شیشه‌ای نباید دارای نقصی باشند که میزان استحکامشان را تقلیل دهد. دریچه‌های مخازن باید به منظور جلوگیری از شل شدن دارای تجهیزات اضافی (مثل نصب کلاهک، محفظه‌بند، و محکم کردن) باشند.
· در بسته‌بندی کلاس ۱ (مواد منفجره) میخ‌ها، گیره‌ها، و قطعات محکم کننده‌ای که از جنس فلز هستند باید دارای پوشش محافظتی باشند.
· بسته‌بندی‌های داخلی باید طوری در بسته‌بندی‌های خارجی جای گیرند که در شرایط عادی از شکستن و سوراخ شدن آن جلوگیری گردد.
· بسته‌بندی‌های مخصوص مواد جامدی که در دمای مناسب امکان تبدیل آنها به مایع وجود دارد باید آن ماده را در حالت مایع حمل کرد.
· مواد محلول در آب باید در ظروف مقاوم در برابر آب بسته‌بندی گردند.
· مواد و فرآورده‌های خطرناک در صورتی برای بسته‌بندی (بارگیری) مشترک مجاز شمرده می‌شوند که استعداد انجام واکنش خطرناک با یکدیگر را نداشته باشند.
واکنش خطرناک شامل موارد زیر میباشند:
– احتراق (تولید حرارت(
– تشکیل مواد ناپایدار
– تشکیل مواد خورنده
– انتشار گازهای سمی یا قابل اشتعال
مواد و فرآورده‌های خطرناک در صورتی برای بسته‌بندی (بارگیری) مشترک مجاز شمرده می‌شوند که استعداد انجام واکنش خطرناک با یکدیگر را نداشته باشند.
وظایف فرستنده یا گیرنده (بر حسب مورد) در تخلیه و بارگیری
· پس از بارگیری و تخلیه، کلیه سطوح داخلی و خارجی واگنهای حامل کالاهای خطرناک را به همراه اقدامات احتیاطی پاکسازی و برچسب‌های روی آنها برداشته شوند. (در صورت عدم پاکسازی واگنهای حامل این نوع مواد، علائم و برچسب‌هایی که برای حمل محموله فوق‌الصاق شده بایستی همچنان بر روی واگن مزبور باقی بماند و دریچه‌های تهویه واگنهای مسقف باز و درپوش و شیرهای تخلیه واگنهای مخزندار کاملا بسته گردند(
· بسته‌های حاوی بارهای خطرناک را هنگام بارگیری در واگن یا کانتینر به شکلی در جای خود محکم نماید که مانع جابجایی و واژگونی و یا افتادن آنها باشد.
· در صورتیکه محموله در کیسه یا کارتن حمل میگردد بایستی داخل واگن یا کانتینر حداقل ۱۰ عدد کیسه یا ۵ عدد کارتن خالی از همان نوع قرار داده شود.
· به محض رسیدن محموله و واگذاری آنها جهت تخلیه لازم است در اسرع وقت با اقدامات احتیاطی تخلیه شود.
· بعد از تخلیه این نوع محموله‌ها، محل تخلیه از آثار همان مواد کاملا پاکسازی شود.
شرایط ویژه حمل و نقل کالاهای کلاسهای ۱ و۷
با توجه به ویژگی‌های کالاهای خطرناک کلاسهای ۱ و ۷، حمل و نقل این قبیل کالاها نیاز به مراقبت‌های بیشتری علاوه بر مقررات عمومی دارد. مقررات حمل کالاهای خطرناک ویژه به شرح زیر است:
· برای حمل کالاهای خطرناک ویژه (کلاسهای ۱و۷) باید حداقل ۲۴ ساعت قبل بوسیله فرستنده تقاضای واگن به عمل آید و چنانچه مواد مزبور کمتر از ظرفیت یک واگن باشد باید کرایه ظرفیت کامل واگن دربست با رعایت مصوبات هئیت مدیره پرداخت شود.
· توقف لکوموتیو در مجاورت محل بازگیری، تخلیه انبار کالاهای خطرناک ویژه اکیدا ممنوع است و چنانچه عبور لکوموتیو از نزدیکی آن لزوم پیدا کند باید از تخلیه و بارگیری مطلقاً خودداری شود و در صورت امکان روی محموله‌ها را با برزنت پوشانیده و درب واگن یا انبار بسته شده باشد.
· مسئول وقت ایستگاه موظف است مراتب خطرناک و ویژه بودن محموله واگنهای ترانزیت یا وارداتی و صادراتی که نیاز به تعویض فوری دارند را قبل از واگذاری جهت تعویض فوری با ارسال تلفنگرام به اطلاع مسئول تعویض برساند.
· قطارهای حامل کالاهای خطرناک ویژه بایستی مطابق با مندرجات کارت احتیاطی تجهیزات لازم ایمنی به همراه داشته باشند در غیر اینصورت حمل آنها ممنوع میباشد.
· دپوی کالاهای خطرناک ویژه در ایستگاه‌های راه آهن به جز محل‌های اختصاصی از قبل تعیین شده ممنوع است و لازم است به محض واگذاری واگن نسبت به بارگیری، تخلیه یا حمل واگنها اقدام شود.
· قبل از ورود و واگذاری واگنهای حامل کالاهای خطرناک ویژه مسئول وقت ایستگاه باید با ارسال تلفنگرام مراتب را جهت اقدام مقتضی به اطلاع پلیس ناحیه برساند.
· بارگیری و تخلیه کالاهای خطرناک ویژه باید در روشنایی و یا در روز انجام گیرد و در مناطق گرم باید صبح زود یا مقارن غروب و در سایر مواقع در صورت امکان در سایه صورت گیرد.
· تخلیه و بارگیری کالاهای خطرناک ویژه نباید در سکو و یا در انبار کالای ایستگاه انجام شود بلکه باید در دورترین خط و دور از ابنیه و اماکن راه‌آهن انجام پذیرد.
· واگنهای حامل کالاهای خطرناک ویژه باید حداقل دو واگن از واگنهای حامل ریل، تیرآهن، لوله و امثال آن فاصله داشته باشد.
· با قطارهای مخصوص حمل کالاهای ویژه باید مامور فنی و مامور آتش‌نشانی و اعزام شود.
· عملیات مانور و تفکیک واگنهای حامل کالاهای خطرناک ویژه بایستی با احتیاط کامل و حداکثر سرعت مانور ۱۵ کیلومتر در ساعت انجام شود.
· حمل واگنهای حامل کالاهای خطرناک ویژه با کالاهای خطرناک سایر کلاسها ممنوع است.
· قطارهای حامل کالاهای خطرناک ویژه در اعزام نسبت به سایر قطارهای باری در اولویت اول میباشند.
· واگنهای حامل کالاهای خطرناک ویژه که به طور مستقیم حرکت میکنند. در صورت لزوم توقف، با توجه به ماده ۲۵ باید محاسبه ترمز دستی به صورت دو برابر کالاهای عادی محاسبه و منظور شود.
